GIẢI PHÁP THIẾT BỊ CHỐNG SÉT LAN TRUYỀN TÍN HIỆU
Mục tiêu
-
Bảo vệ thiết bị nhạy cảm (relay, IED, IPC, HMI, RTU, modem, camera) khỏi xung quá áp/xung dòng do sét trực tiếp hoặc cảm ứng (induced surge).
-
Ngăn xung lan truyền qua đường tín hiệu làm nhiễu hoặc phá hỏng thiết bị và gây mất an toàn vận hành.
-
Đảm bảo khả năng phục hồi hệ thống, dễ dàng thay thế module bảo vệ khi cần.
Nguyên tắc thiết kế chính
-
Giảm năng lượng xung trước khi vào thiết bị bằng tầng bảo vệ nhiều cấp (coarse → fine).
-
Phân vùng và cô lập: tách riêng đường tín hiệu quan trọng (protection/GOOSE, SCADA) với vùng office/CCTV; ưu tiên dùng cáp quang để cô lập galvanic.
-
Đường dẫn xuống đất ngắn và thẳng: nối SPDs / arrestor đến hệ thống mass/earth bằng dây dẫn ngắn, to, thẳng và ít vòng lặp để giảm điện cảm.
-
Equipotential bonding (nối đồng thế): tất cả tủ, khung, mass phải nối chung tới một hệ thống đất chuẩn.
-
Phối hợp nhiều cấp (co-ordination): từ cổng vào trạm → phòng điều khiển → thiết bị cuối; đảm bảo SPD cấp trước chịu phần lớn năng lượng, SPD cuối bảo vệ tinh chỉnh.
ĐỀ XUẤT LỰA CHỌN THIẾT BỊ
- Gas Discharge Tubes (GDT): tốt cho xung năng lượng lớn, dùng cho antenna và cáp ngoài trời.
-
TVS Diodes (Transient Voltage Suppressors): phản ứng nhanh, dùng ở tầng cuối bảo vệ thiết bị điện tử.
-
Common Mode Chokes / Surge Protectors cho Ethernet: giảm xung common-mode trên cặp xoắn.
-
SPD dạng DIN-rail cho RS-485 / Modbus / Ethernet (với Ethernet transformer / PoE support).
-
Isolator / Media Converter (Ethernet → Fiber): giảm tối đa rủi ro lan truyền xung qua cáp đồng.
-
SPD cho nguồn DC: dùng cho bộ nguồn 24 VDC supply cho IEDs/HMI (sử dụng SPD phù hợp mức điện áp).
Ghi chú: khi dây PoE – đảm bảo SPD hỗ trợ PoE pass-through và rating cho công suất PoE.
THÀNH PHẦN GIẢI PHÁP & VỊ TRÍ LẮP
#1. Nguồn điện (AC/DC)
-
-
SPD loại công suất (Type 1/2 tương đương cho LV) lắp ở tủ đầu vào nguồn (main distribution) và tủ cấp cho thiết bị.
-
Vị trí: Main incoming panel → distribution panel → local cabinet.
#2. Đường đồng (Ethernet, Serial, Modbus, RS-485, RS-232)
-
Giải pháp ưu tiên: cáp quang (fiber) để tách galvanic nơi có thể (bay → station). Nếu bắt buộc dùng đồng:
+ Lắp SPD cho tín hiệu kiểu common-mode + differential-mode (ví dụ: gas discharge tube + transient voltage suppressor/diode + isolation transformer) ở điểm vào tủ và điểm trước thiết bị nhạy cảm.
+ Vị trí: ở đầu cáp vào tủ (entry point), và/hoặc ngay trước IED/RTU/HMI nếu khoảng cách dài.
-
-
-
Đối với Ethernet: dùng Ethernet surge protector phù hợp PoE nếu cáp cấp PoE (camera, HMI có PoE).
-
Lưu ý cho PoE: SPD phải chịu được cả mode Common Mode (CM) và Differential Mode (DM).
-
-
#3. Tín hiệu ống kính / camera (CCTV analog/BNC / IP)
-
IP cameras: ưu tiên fiber cho links dài; nếu dùng copper, dùng SPD Ethernet PoE + nối đất tủ camera.
-
Analog video: sử dụng isolator video hoặc balun cách ly + SPD.
#4. Antenna / radio / GPS
- Lắp gas discharge tube (GDT) + series lightning arrestor trên đường cáp antena trước điểm đấu vào modem/router.
- GPS/GNSS: dùng lightning protector tại đầu cáp đồng trục; đồng thời đưa tín hiệu GPS tới time server qua bộ cách ly.
-
#5. Power/Signal Grounds & Bonding
- Tủ mạng, tủ relay, khung rack phải nối tới single point grounding bus (earth bar) và từ đó tới ground electrode system.
- Tránh nối nhiều điểm earth trong cùng một tủ gây ground loop.
-
#6. Thiết bị cách ly
- Fiber optic links là giải pháp cách ly hiệu quả nhất cho tín hiệu quan trọng (IED ↔ SCADA, RTU ↔ Master).
- Nếu không thể dùng fiber, cân nhắc isolating transformer, optical isolator, hoặc galvanic isolation modules.
-

